Farmaceuta
Podstawowe zasady
- Może być wystawiona w przypadku każdego zagrożenia zdrowia pacjenta
- Nie obejmuje: środków odurzających; substancji psychotropowych; leków o kategorii dostępności Rpw, Rpz (i Lz); leków recepturowych; produktów innych niż leki, np. wyrobów medycznych i środków spożywczych
- Może być wystawiona tylko przez farmaceutę pracującego w aptece lub punkcie aptecznym
- Wystawienie recepty farmaceutycznej następuje w sytuacji wydania leku w aptece lub punkcie aptecznym
- Receptę farmaceutyczną wystawia się w wersji elektronicznej w systemie aptecznym z wykorzystaniem podpisu elektronicznego kwalifikowanego lub certyfikatu ZUS. Możliwość wygenerowania certyfikatu ZUS do podpisywania recept farmaceutycznych została opisana w instrukcji udostępnionej przez CSIOZ
- Dla recepty farmaceutycznej wystawianej w postaci elektronicznej wraz z receptą system apteczny przekazuje do P1 dokument jej realizacji (Dokument Realizacji Recepty)
- Receptę farmaceutyczną w wersji papierowej można wystawić tylko w sytuacji: braku dostępu farmaceuty do P1; gdy jest ona wystawiana osobie o nieustalonej tożsamości; gdy wystawia ją farmaceuta z UE czasowo wykonujący obowiązki zawodowe w Polsce
- Na podstawie recepty farmaceutycznej w postaci elektronicznej można wydać jednorazowo leku na maksymalnie 180 dni kuracji wyliczone na podstawie podanego na recepcie sposobu dawkowania. Natomiast gdy wystawiana jest w postaci papierowej, farmaceuta może wydać leku na 120 dni kuracji, wyliczone jak wyżej
- Recepta farmaceutyczna nie może zawierać daty realizacji od dnia, czyli nie może być wystawiona z odroczonym terminem realizacji
- Recepta farmaceutyczna musi zawierać dane pacjenta: imię i nazwisko, adres, pesel lub numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz szczegółowe uzasadnienie wydania leku
- Recepta farmaceutyczna zawsze jest realizowana z odpłatnością 100%
- Należy pamiętać o obowiązku prowadzenia ewidencji wystawionych recept farmaceutycznych. Ewidencję recept farmaceutycznych należy prowadzić na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 12 października 2018 r. w sprawie zapotrzebowań oraz wydawania z apteki produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych (Dz.U. poz. 2008, z późn. zm.) oraz zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 2 do tego rozporządzenia)
- Ewidencję można prowadzić w postaci elektronicznej lub papierowej. Ewidencja powinna być przechowywana przez okres co najmniej 5 lat od zakończenia roku, w którym wystawiono receptę (wystawione elektronicznie na platformie P1, a wersja papierowa w aptece)
- Ewidencja wystawionych recept farmaceutycznych - WZÓR
Wystawiając receptę farmaceutyczną zwróć uwagę na:
- Aktualne wskazania leku zarejestrowane w najnowszej ChPL
- Komunikaty Bezpieczeństwa wydawane przez Prezesa URPL lub MZ
- Bezpośrednie zamienniki leku
- Dawkowanie leku, w tym w szczególnych populacjach pacjentów, jak np. pacjenci z niewydolnością nerek lub wątroby oraz osoby w podeszłym wieku
- Przeciwwskazania i ostrzeżenia związane ze stosowaniem leku
- Zawartość substancji psychotropowych lub środków odurzających
- Możliwość zastosowanie leku u kobiety w ciąży lub karmiącej piersią
Jak zatem wystawić receptę farmaceutyczną dla obcokrajowca, w tym dla uchodźcy z Ukrainy? Jak zapewnić dostępu do leków osobom nieposiadającym obywatelstwa polskiego i nieposiadającym numeru PESEL?
Wystawienie recepty farmaceutycznej dla obcokrajowca niewiele różni się od wystawienia jej dla obywatela Polski, wystarczy wypełnić kilka dodatkowych rubryk.
Recepta farmaceutyczna wystawiana jest elektronicznie i musi zawierać wyszczególnione dane w art. 96a ust. 1 (z wyłączeniem pkt. 5 lit. b) oraz przyczynę wydania leku. Recepta jest realizowana z odpłatnością 100% i wymagane jest ich ewidencjonowanie. W szczególnych sytuacjach regulowanych zapisami ustawy, tj. brak dostępu do systemu e-zdrowia (P1) oraz zagrożenie zdrowia pacjenta o nieustalonej tożsamości, możliwe jest wystawianie recepty farmaceutycznej w postaci papierowej.
Pacjent z Ukrainy będzie najczęściej posługiwał się paszportem lub ukraińskim dowodem osobistym. Oba dokumenty zawierają wszystkie informacje w języku ukraińskim oraz w języku angielskim – nie powinno być zatem problemów z ich czytelnością. Ukraiński dowód tożsamości również nazywany jest paszportem, a konkretnie widnieje tam “Passport of the Citizen of Ukraine”.
Wystawienie recepty farmaceutycznej na podstawie Karty Polaka, Karty Pobytu lub Zgody na Pobyt Tolerowany, jest również możliwe.
Przed wystawieniem recepty niezbędne jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem lub ewentualna weryfikacja dokumentacji poświadczającej, że pacjent był już diagnozowany przez lekarza, ordynowany lek jest właściwy i zgodny z zaleceniami terapeutycznymi.
Wystawienie recepty nie odbiega w zasadzie od wystawiania recepty dla obywatela Polski. Należy wybrać kod kraju, bez tego nie będziemy w stanie wybrać innego identyfikatora niż numer PESEL. Dla Ukrainy kod kraju to UA. Ręczne wpisanie daty urodzenia pacjenta oraz podanie jego płci nie jest wymagane, gdyż program automatycznie je uzupełnia na podstawie PESELu.
Podstawowe zasady
- Jest wystawiana w aplikacji www.gabinet.gov.pl
- Może być wystawiona przez każdego farmaceutę posiadającego prawo wykonywania zawodu i widniejącego w Centralnym Rejestrze Farmaceutów
- Jest wystawiana na rzecz osoby wystawiającej (farmaceuty) – pro auctore
- Jest wystawiana na rzecz rodziny osoby wystawiającej: małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej – pro familia
- Obejmuje produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp
- Nie obejmuje: środków odurzających; substancji psychotropowych; leków o kategorii dostępności Rpw, Rpz (i Lz); leków recepturowych; produktów innych niż leki np. wyrobów medycznych i środków spożywczych
- Na recepcie, w postaci elektronicznej, farmaceuta może przepisać pro auctore lub pro familia jednorazowo maksymalnie leku na okres 180 dni kuracji wyliczone na podstawie podanego na recepcie dawkowania. Natomiast gdy wystawiana jest w postaci papierowej farmaceuta może zaordynować jednorazowo leku na 120 dni kuracji wyliczone na podstawie podanego na recepcie sposobu dawkowania
- Farmaceuta może wystawić do 4 recept w wersji papierowej na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 120 dni stosowania. Recepta ta nie może zawierać daty realizacji od dnia, czyli nie może być wystawiona z odroczonym terminem realizacji.
- Wystawianie przez farmaceutę recept pro auctore/ pro familia w postaci papierowej będzie możliwe po uzyskaniu z OW NFZ zakresów unikalnych numerów recept
- Wystawiana z odpłatnością 100%, jak i na zasadach refundacyjnych. Recepta wystawiona przez farmaceutę pro auctore lub pro familia może być wystawiona z uwzględnieniem prawa pacjenta do świadczenia refundowanego tj. ze zniżką przysługującą w danym wskazaniu refundacyjnym, jeżeli przysługuje ona osobie, dla której recepta jest wystawiana
- Nie obejmuje refundacji w szczególnych grupach pacjentów (senior, kobieta w ciąży – kod uprawnia S oraz C) - farmaceuta nie ma uprawnień do wystawienia bezpłatnej recepty pro auctore lub pro familia dla osoby powyżej 75 roku życia lub dla kobiety w ciąży
- Należy pamiętać o obowiązku prowadzenia wykazu recept pro auctore oraz pro familia, który zawiera:
- Numer kolejny wpisu.
- Datę wystawienia recepty.
- Numer PESEL pacjenta, jeżeli został nadany, w przypadku noworodka – numer PESEL matki, a w razie braku numeru PESEL –rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość.
- Rozpoznanie choroby, problemu zdrowotnego lub urazu.
- Międzynarodową lub własną nazwę produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo rodzajową lub handlową nazwę wyrobu medycznego.
- Postać, w jakiej produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny ma być wydany, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej postaci.
- Dawkę produktu leczniczego, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej dawce.
- Ilość produktu leczniczego, a w przypadku produktu leczniczego recepturowego –nazwę i ilość surowców farmaceutycznych, które mają być użyte do jego sporządzenia.
- Sposób dawkowania
- Wykaz można prowadzić w postaci elektronicznej lub papierowej. Wykaz należy przechowywać przez co najmniej 5 lat od zakończenia roku, w którym wystawiono receptę
- Wykaz wystawionych recept pro auctore/pro familia - WZÓR
Wystawiając receptę farmaceutyczną zwróć uwagę na:
- Wskazania refundowane, w tym słowne rozwinięcie zapisu refundacyjnego: „we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach na dzień wydania decyzji” oraz refundowane wskazania pozarejestracyjne
- Aktualne wskazania leku zarejestrowane w najnowszej ChPL
- Komunikaty Bezpieczeństwa wydawane przez Prezesa URPL lub MZ
- Bezpośrednie zamienniki leku
- Dawkowanie leku, w tym w szczególnych populacjach pacjentów, jak np. pacjenci z niewydolnością nerek lub wątroby oraz osoby w podeszłym wieku
- Przeciwwskazania i ostrzeżenia związane ze stosowaniem leku
- Zawartość substancji psychotropowych lub środków odurzających
- Możliwość zastosowania leku u kobiety w ciąży lub karmiącej piersią
Farmaceuta może wystawić receptę pro familia dla małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej.
Warszawska Okręgowa Izba Aptekarska przedstawiła listę osób, dla których farmaceuta może wystawić receptę pro familia.
Na liście znajduje się 26 propozycji. Są to:
- Małżonek (nie obejmuje poprzedniego małżonka)
- Były małżonek (nie obejmuje innych małżonków byłego małżonka)
- Osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (nie obejmuje jakichkolwiek krewnych takiej osoby)
- Rodzice
- Małżonek rodzica (ojczym/macocha) lub były małżonek rodzica
- Teść, teściowa (rodzic małżonka lub byłego małżonka)
- Dziadek/babcia/pradziadek/prababcia itd.
- Dziadek/babcia/pradziadek/prababcia itd. małżonka lub byłego małżonka
- Małżonek lub były małżonek babci/dziadka/prababci/pradziadka (nie obejmuje małżonków dziadków małżonka)
- Dziecko/wnuk/prawnuk itd.
- Małżonek lub były małżonek dziecka/wnuka/prawnuka itd.
- Dziecko rodzeństwa małżonka lub byłego małżonka (szwagrostwa)
- Dziecko małżonka lub byłego małżonka (pasierb/pasierbica)
- Dziecko/wnuk/prawnuk itd. pasierba/pasierbicy
- Wuj (stryj), ciotka (dziecko babci/dziadka) i ich małżonkowie (i byli małżonkowie)
- Wuj (stryj), ciotka (dziecko babci/dziadka) małżonka (bez ich małżonków)
- Rodzeństwo
- Bratanek, siostrzeniec (dziecko rodzeństwa)
- Małżonek lub były małżonek rodzeństwa (szwagier, szwagierka)
- Małżonek lub były małżonek dziecka rodzeństwa
- Rodzeństwo przyrodnie
- Małżonek lub były małżonek przyrodniego rodzeństwa
- Dziecko przyrodniego rodzeństwa
- Małżonek lub były małżonek dziecka przyrodniego rodzeństwa
- Rodzeństwo małżonka lub byłego małżonka (bez ich małżonków)
- Rodzeństwo teściów (rodziców małżonka lub byłego małżonka, ale nie obejmuje ich małżonków
https://oia.waw.pl/wyszczegolnienie-osob-zasieg-recepty-pro-familia/
Na powyższej liście problematyczna jest interpretacja zapisów dotyczących dalszego kręgu osób uprawnionych, tj. linii bocznej.
Według Ministerstwa Zdrowia relacja zachodząca w linii bocznej odnosi się jedynie do krewnych, gdyż w tym zakresie ustawodawca, odmiennie niż w przypadku linii prostej, wskazał na stopień pokrewieństwa pomijając jednocześnie stosunek powinowactwa. Przepis nie obejmuje swoją dyspozycją powinowatych w linii bocznej. Oznacza to więc, że recepty pro familia nie można wystawić np. rodzeństwu małżonka (szwagier, szwagierka) oraz małżonkom rodzeństwa (bratowa, szwagier).
Jak rozumieć „wspólne pożycie”?
Pojęcie „wspólnego pożycia” ma charakter nieostry, nie posiada definicji legalnej w żadnej gałęzi prawa. Poniżej przedstawiono definicję zgodną z dominującym stanowiskiem orzecznictwa sądowego.
„Osoba pozostająca we wspólnym pożyciu” określa osobę, która pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne gospodarstwo domowe). Ustalenie istnienia takiej relacji, tj. „pozostawania we wspólnym pożyciu”, jest możliwe także wtedy, gdy brak określonego rodzaju więzi jest obiektywnie usprawiedliwiony. Odmienność płci osób pozostających w takiej relacji nie jest warunkiem uznania ich za pozostających we wspólnym pożyciu.
Źródło: art. 115 § 11 k.k.
Ideą recepty kontynuowanej jest wydawanie leków według harmonogramu ustalonego przez lekarza i pod nadzorem klinicznym realizowanym przez farmaceutę. Farmaceuta może w ramach sprawowania opieki farmaceutycznej, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty wystawić receptę kontynuowaną.
Recepta kontynuowana wystawiana przez farmaceutę w ramach sprawowania opieki farmaceutycznej na podstawie zapisanego w SIM zlecenia lekarza dotyczącego kontynuacji terapii produktem leczniczym, środkiem spożywczym specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobem medycznym.
Zlecenie będzie ważne przez 12 miesięcy od wystawienia recepty. Farmaceuta będzie mógł wystawić receptę i wydać produkty niezbędne gdzie łączna ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobu medycznego nie może przekroczyć ilości niezbędnej pacjentowi do 360-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie sposobu dawkowania określonego na recepcie kontynuowanej, przy czym ilość produktu leczniczego na jednej recepcie nie może przekraczać ilości niezbędnej do stosowania w okresie określonym przez lekarza.
Lekarz będzie mógł wskazać jakie czynności opieki farmaceutycznej będą musiały być wykonane w celu kontynuacji leczenia. Farmaceuta po wykonaniu badania diagnostycznego, pomiaru ciśnienia krwi lub innej czynności - zleconej przez lekarza wystawi receptę kontynuowaną.
Recepta kontynuowana jest wystawiana tylko w postaci elektronicznej (forma papierowa tej recepty nie występuje). Recepta ta może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp lub Rpz. Recepta kontynuowana będzie refundowana jeśli taką odpłatność lekarz określił na zleceniu podstawowym. Stosuje się na niej odpłatność określoną przez lekarza, chyba że farmaceuta wystawiający receptę powziął wiedzę o konieczności zmiany odpłatności.
Na tą chwilę świadczenie dotyczące wystawienia recepty kontynuowanej nie jest praktykowane. Ministerstwo Zdrowia wyjaśnia, że wymagane jest jeszcze stworzenie odpowiednich ram prawnych umożliwiających przeprowadzanie tego rodzaju usługi jako gwarantowanego świadczenia zdrowotnego. Niezbędne jest wdrożenie dodatkowych uprawnień dla farmaceutów, które umożliwią im m.in. wgląd do dokumentacji medycznej pacjenta oraz wpisywanie do niej informacji o sporządzeniu recepty kontynuowanej na podstawie zlecenia zaznaczonego przez lekarza prowadzącego. Stanie się to możliwe dopiero po przeprowadzeniu pilotażu.
https://www.gov.pl/web/zdrowie/opieka-farmaceutyczna---raport
